همه چیز در مورد خار پاشنه + بهترین روش درمان
خار پاشنه (heel spur) زمانی ایجاد میشود که در پاشنه‌ی پای شما مقدار زیادی کلسیم رسوب کند. در این حالت درد زیادی هنگام زمین گذاشتن پاشنه‌ی پا و فشار آوردن به انتهای آن ایجاد میشود که به آن خار پاشنه می‌گویند.
خار پاشنه بیماری است که در آن توده‌ای ناشی از رسوب کلسیم، بین پاشنه و قوس پا رشد می‌کند. خار پاشنه ممکن است به طور خود‌به‌خود رخ دهد و یا به علت یک بیماری زمینه ای ایجاد شود. افراد اغلب تصور می‌کنند که خار پاشنه باعث درد در پاشنه‌ی پا می شود، اما عوامل دیگر نیز می‌توانند باعث ایجاد درد در پاشنه‌ی پا شوند. خار پاشنه یک توده‌ی استخوانی است که می‌تواند در زیر پای فرد ایجاد شود. خار پاشنه که با نام استئوفیت نیز شناخته میشود، ممکن است تیز، قلاب مانند و یا قفسه مانند و طبقه‌ای باشد.
علت خار پاشنه چیست
خار پاشنه از زیر پاشنه ی پا به سمت قوس پا (وسط پا) رشد می‌کند. این منطقه از پا، فاسیای پلانتار یا غلاف کف پایی یا نیام کف پایی نامیده میشود (نیام کف‌پایی یا فاشیای پلانتار یک بافت همبند بلند و ضخیم است که درست زیر پوست کف پا قرار گرفته‌است.این رباط از پاشنه پا به زیر پنجه پا کشیده شده و موجب قوس کف پا میشود). در عکس رادیوگرافی خار پاشنه ممکن است تا نیم اینچ طول داشته باشد. اگر خار پاشنه در عکس رادیوگرافی دیده نشود، پزشک این حالت را تحت عنوان “سندروم خار پاشنه” می‌نامد.
علائم خار پاشنه
علائم خار پاشنه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
التهاب پرده کف پا یا خار پاشنه به طور معمول باعث ایجاد درد در کف پا در نزدیکی پاشنه پا می شود. درد معمولاً در بعد از بیدار شدن از خواب، بدترین حالت را دارد، اگرچه در اثر ایستادن طولانی یا ایستادن بعد از نشستن نیز می تواند ایجاد شود. درد معمولاً بعد از ورزش بیشتر است ، نه در هنگام ورزش.
اختلال در راه رفتن طبیعی (درد شدیدی که حین راه رفتن ایجاد می شود سبب لنگیدن فرد می شود).شروع تدریجی درد از زیر پاشنه پا و انتشار آن در کف پا .کشش رباط کف پا می‌تواند بروز درد را بیشتر کند.درد شدید مانند احساس وجود ضربه چاقو در پاشنه‌ی پا، زمانی که فرد در صبح می‌ایستد.درد مبهم در پاشنه‌ی پا در طول ادامه‌ی روز.ایجاد می شود. التهاب و تورم در جلوی پاشنه‌ی پا.حرارت و گرمی در منطقه‌ی آسیب‌دیده. برآمدگی استخوانی و کوچک که در زیر پاشنه‌ی پا قابل مشاهده است. نقطه دردناک و حساس در کف پاشنه‌ی پا که پابرهنه راه رفتن را مشکل می‌سازد.
در صورت تجربه ی علائم فوق، پزشک برای تشخیص بیماری ممکن است از تصویربرداری با اشعه ایکس استفاده کند. دیدن برآمدگی در عکس رادیوگرافی یکی از راه ها برای اطمینان از تشخیص خار پاشنه است. همه افراد مبتلا به خار پاشنه ی پا تمام علائم فوق را تجربه نمی‌کنند. برخی از افراد مبتلا به خار پاشنه ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند و تنها طی عکس برداری به دلیل مشکلات دیگری متوجه وجود خار پاشنه می‌شوند.
دلایل خار پاشنه
خار پاشنه زمانی اتفاق می‌افتد که کشیدگی طولانی مدت عضلات و رباط ها باعث فرسودگی بافت نرم در پاشنه ی پا شود. پاره شدن غشایی که استخوان پاشنه را پوشش می‌دهد نیز می‌تواند علت دیگری برای خار پاشنه باشد. پاشنه‌ی پا با افزایش سن آسیب پذیر میشود، زیرا پد و بالشتک‌های محافظ پاشنه از بین می‌روند و قادر به جذب ضربه و شوک نیستند. با گذشت زمان رسوبات کلسیم در زیر پاشنه‌ی پا تجمع می یابند، این رسوبات برآمدگی‌های استخوانی را تشکیل می‌دهند که خار پاشنه نامیده میشود.
خار پاشنه و پیاده روی
هنگامی که شما خار پاشته داشته باشید، در پاشنه ی شما التهاب و درد وجود دارد. همچنین در بافت‌های زیر پوست پاشنه ی شما نیز التهاب دیده میشود. بنابراین راه رفتن و قدم زدن برای شما سخت و دردناک خواهد بود. گاهی به قدری این درد زیاد است که راه رفتن و قدم زدن و دویدن را سخت و غیرممکن می‌کند. بنابراین گاهی این بیماری می‌تواند ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین فعالیت‌های بیمار مانند پیاده روی را مختل کند.
البته به یاد داشته باشید که تمرینات کششی و آزاد کردن انرژی به آرامی در ماهیچه ها می‌تواند تاثیرات مثبتی بر روی خار پاشنه بگذارد. همچنین هنگامی که به خار پاشنه مبتلا می‌شوید و درد آن در برخی مواقع کاهش پیدا می‌کند، می‌توانید تمرینات کششی خود را افزایش دهید تا درد شما کم تر شود و احساس بهتری داشته باشید. از طرفی شدت زیاد درد خار پاشنه دیگر به سمت شما نخواهد آمد.
عوامل خطر ایجاد خار پاشنه
- ۱. فعالیت های ورزشی : دویدن و پریدن می‌تواند به پاشنه ی پا و قوس پا آسیب بزند. انواع خاصی از ورزش، فعالیت هایی که فشار زیادی به پاشنه و بافت متصل شده شما وارد می کنند مانند دویدن در مسافت های طولانی می توانند در بروز ورم مفصل کف پا موثر باشند.
- ۲. فعالیت در سطوح سفت و سخت : راه رفتن، دویدن یا پریدن روی سطوح سفت می‌تواند پاشنه ی پا را تخریب کند.
- ۳. ضربه به پاشنه پا : کبودی پاشنه ی پا و پاره شدن غشایی که آن را می‌پوشاند می‌تواند به خار پاشنه منجر شود. آسیب دیدگی‌های پیشین، چنانچه کشیدگی یا آسیب دیدگی کف پا به خوبی معالجه نشده باشد، احتمال ملتهب شدن پلانتار فاسیا بالا خواهد بود.
- ۴. افزایش سن : مطالعه ای که در سال ۲۰۰۸ انجام شد نشان می‌دهد که خار پاشنه در مردان و زنان مسن بیشتر یافت میشود. بیشتر در سنین ۴۰ تا ۶۰ سال.
- ۵. جنسیت زن : خار پاشنه در زنان بیشتر از مردان رایج است.
- ۶. اضافه وزن : خار پاشنه با چاقی ارتباط دارد. هرچه وزن فرد بیشتر باشد احتمال بروز خار پاشنه بیشتر می شود.
- ۷. کفش نامناسب : پوشیدن کفش‌های نامناسب که از پا محافظت نمی‌کنند و باعث لغزش پا می‌شوند، می‌تواند منجر به خار پاشنه شود. آرتروز و استفاده بیش از حد از دمپایی از دیگر علل ایجاد خار پاشنه می باشد.
- 8. عیوب مکانیک پا : عیوب مکانیک پا، صافی کف پا ، گودی کف پای زیاد ، الگوی غیرعادی راه رفتن می تواند بر نحوه توزیع وزن هنگام ایستادن تأثیر بگذارد و می تواند فشار بیشتری به فاشیای کف پا وارد کند.
- ۹. مشاغل: مشاغلی که مجبور هستند مدت طولانی رو پاهای خود بایستند. کارگران کارخانه ها ، معلمان و سایر افرادی که بیشتر ساعات کار خود را صرف راه رفتن یا ایستادن بر روی سطوح سخت می کنند ، می توانند به فاشیای کف پا آسیب برسانند.
علل احتمالی اعمال نیروهای قابل توجه در این بخش از پا عبارتند از:
- چاقی
- پیاده روی و ورزش پا برای مدت زمان بسیار طولانی
- پوشیدن کفش‌هایی که قوس پا را پشتیبانی نمی‌کنند.
- دیابت، یک عامل خطر برای التهاب فاسیای کف پا است.
علاوه بر این موارد برخی از بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌تواند منجر به خار پاشنه شود که این موارد به شرح زیر است:
- آرتریت واکنشی
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- ورم کف پا
- هیپروستوز
خار پاشنه چگونه درمان میشود؟
روش‌های درمانی زیادی برای خار پاشنه وجود دارد. معمولا برای درمان خار پاشنه از روش‌های ساده استفاده میشود. اگر این روش‌ها جواب ندهند، از روش‌های تهاجمی تر مانند جراحی استفاده میشود.
اگر روش‌های جراحی در نظر گرفته نشوند، از روش‌های کم تهاجمی مانند استراحت کمک گرفته میشود. معمولا استراحت برای کسی که به تازگی در حال درآوردن خار پاشنه است، جوابگو است. اما اگر خار پاشنه شدیدتر شده باشد، نمی‌توان آن را با استراحت بهبود داد.
۱. درمان خار پاشنه با استراحت
استراحت زیاد و برداشتن فشار از روی پاها می‌تواند به کاهش درد و تورم در ناحیه‌ی آسیب‌دیده کمک‌کند. هنگامی که فرد استراحت می‌کند، فشار از روی خار پاشنه برداشته‌شده و این به از بین رفتن رسوبات کلسیم اجازه و وقت می‌دهد. همین مسئله از بدتر شدن بیماری پیشگیری می‌کند. برای بهبود این حالت می‌توان علاوه بر استراحت از کمپرس یخ هم کمک گرفت که به بهبود علائم شما کمک می‌کند.
۲. استفاده از یخ
این کار می‌تواند به کاهش درد و تورم کمک کند. دمای یخ در کاهش تورم پا بسیار موثر است. از طرفی با پایین آوردن دمای بافت‌های اطراف خار پاشنه، یک احساس رضایت در فرد ایجاد میشود.
۳. استفاده از کفی های سفارشی ساخته شده (کفی کفش)
این کفی‌های دندانه دار باعث کاهش فشار روی پاشنه ی پا میشود. هنگامی که از کفی استفاده می‌کنید که احتمال وجود، تشکیل و بدتر شدن خار پاشنه را کاهش می‌دهد، آرامش بیشتری خواهید داشت و پای شما درد کمتری می‌گیرد. این روش‌ها توسط پزشک توصیه می‌شوند.
۴. پوشیدن کفش های ورزشی دارای تشک بادی
این کار ممکن است به کاهش فشار و درد کمک کند. هنگامی که کفی کفش به شکلی در کف پای شما قرار بگیرد که فشار مستقیما به خار پاشنه وارد نشود، می‌توان از بهتر شدن درد و رسوبات کلسیم اطمینان حاصل کرد.
۵. داروهای ضد التهابی
این داروها به کاهش تورم کمک‌می‌کنند. یکی از علت‌های اصلی ورم و درد پاشنه ی پا که متحمل خار پاشنه شده است، این است که التهاب وجود دارد. با داروهای ضد التهابی، می‌توان از ایجاد التهاب بیشتر و درد بیشتر خار پاشنه پیشگیری کرد.
۶. استفاده از پد خارپاشنه
این محصول از بهترین نوع مواد سیلیکونی طبی تولید شده که باعث توزیع صحیح وزن بدن متناسب با شکل آناتومیک استخوان پاشنه می شود. پد خارپاشنه قابل استفاده در انواع کفش، سبک، بادوام و قابل شست و شو است.
ماساژ درمانی برای رفع علائم خار پاشنه
ماساژ پاشنه پا نیز یکی از بهترین شیوه های درمان خارپاشنه به شمار می‌رود. اگر در هنگام ماساژ درمانی از روغن‌های گیاهی مانند روغن بادام تلخ، روغن نارگیل، روغن اکالیپتوس و روغن کنجد استفاده کنید اثرات مثبت آن چندین و چند برابر خواهد شد. حرکات کششی و ورزشی بسیار خوبی برای درمان بیماری خار پاشنه وجود دارند. بنابراین پزشکان توصیه می‌کنند از ماساژ درمانی، قبل و بعد از انجام حرکات کششی استفاده نمایید تا بتوانید شاهد بهترین نتیجه ممکن جهت رفع علائم و بهبود خار پاشنه باشید.
برای درمان خار پاشنه با روش‌های سنتی معمولا از صابون، آبغوره و سرکه سیب استفاده میشود. همچنین بعضی روغن‌ها و سولفات منیزیم هم می‌توانند در درمان بیشتر خار پاشنه موثر باشند. برای اینکه از این روش‌ها به بهترین شکل استفاده شود باید با متخصص ارتوپد هم مشورت شود و تنها به روش‌های سنتی برای درمان خار پاشنه اکتفا نشود.
استراحت کافی برای حل علت خار پاشنه
استراحت یکی از ساده ترین و موثرترین روش‌هایی است که برای بیماران مبتلا به خار پاشنه توصیه میشود. در این مرحله بیمار باید از انجام هر گونه فعالیت ورزشی سنگین و غیر اصولی خودداری نماید. به طور کلی بسیاری از ورزش‌هایی که بدون در نظر گرفتن توان جسمی فرد انجام می‌شوند، جزو اصلی‌ترین علت خار پاشنه قرار می‌گیرند؛ بنابراین بهتر است تا از انجام آن‌ها خودداری کنید.در مرحله استراحت می‌توانید کف پای خود را با کمک کمپرس سرد و یخ ماساژ دهید. انجام این نوع ماساژ به مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه و همچنین سه بار در روز، خاصیت تسکین‌دهندگی فراوانی دارد و در عین حال التهاب ناحیه آسیب دیده را به میزان قابل توجهی نیز کاهش می‌دهد.
شاک ویو تراپی
شاک ویو تراپی به عنوان یکی از راه های درمان خار پاشنه شناخته می شود. شاک ویو یک روش درمانی مدرن و غیرتهاجمی است که از امواج صوتی پر قدرت در ناحیهٔ پاشنه استفاده می‌کند. این امواج با فرکانس و قدرت بالایی که دارند موجب شکسته شدن و از بین رفتن خار پاشنه می شوند. در این روش علاوه بر تسکین درد، بازیابی دامنهٔ حرکتی پا نیز رخ می‌دهد. گاهی اوقات پزشکان از این روش برای جلوگیری از جراحی استفاده می‌کنند.
اوزون تراپی
اوزون تراپی به کاهش درد و التهاب و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. اوزون تراپی به‌عنوان یک روش سرپایی و بدون ایجاد عوارض جانبی کیفیت زندگی بیمار را بهبود می‌دهد. با تزریق گاز اوزون در پاشنه پا، اکسیژن‌رسانی به این ناحیه افزایش پیدا کرده و به دنبال آن التهاب و درد کاهش پیدا می‌کند. همچنین با این روش می‌توان فرایند ترمیمی ناحیهٔ پاشنه را به وسیلهٔ یک سیستم طبیعی، تقویت کرد.
لیزر درمانی
در درمان با لیزر، پرتوهای نور با شدت بالا به ناحیهٔ دردناک فرستاده شده و به نواحی عمیق تری از بافت نفوذ پیدا می‌کنند. این روش علاوه بر اثر درمانی بر آسیب‌های عضلانی و تاندون، منجر به درمان دردهای مزمن و التهاب غضروف نیز میشود.
چه مواردی ریسک ابتلا به خار پاشنه را در افراد بالا می برند؟
فاکتورها و عوامل زیادی هستند که می توانند باعث ابتلای افراد به خار پاشنه شوند. برخی از این موارد را می توان تحت کنترل خود گرفت تا از این طریق ، ریسک ابتلا به این بیماری را در طول زمان، تا جای امکان کاهش دهیم.
مواری که می توانید فورا آن ها را تغییر دهید:
- اگر دو یا پیاده روی انجام می دهید، سعی کنید در قسمت هایی از خیابان که مخصوص ورزش یا دو هستند این کار را انجام دهید مثل پیاده روها.
- سعی کنید کفش هایی بپوشید که پاهای شما را به خوبی حفاظت می کنند و دقیقا اندازه پاهای شما هستند. توصیه می شود در انتخاب و خرید کفش دقت داشته باشید ، کفش های با ضخامت مناسب برای کف ، دارای پاشنه کم یا متوسط ، دارای پشتیبانی از قوس کف پا می تواند انتخاب مناسبی باشد.
- اگر در طول روز روی محیط های سفت قدم می زنید مثل کف های کاشی یا پارکت، حتما کفش یا صندل روفرشی استفاده کنید.راه رفتن خود را طوری تنظیم کنید که پاشنه پا، فشار زیاد از حدی متحمل نشود.
- در صورتی که کفش قدیمی شما بالشتک کف خود را از دست داده است ، بهتر است آن را با یک کفش جدید جایگزین نمایید به ویژه اگر ورزشکار یا دونده هستید.
- توصیه می شود به جای آهسته دویدن و یا پیاده روی ، ورزش های دیگری مثل دوچرخه سواری و یا شنا کردن را امتحان نمایید.
- استفاده از کمپرس یخ و قرار دادن آن در ناحیه درد برای ۱۵ دقیقه تا ۳ بار در روز می تواند در کاهش التهاب و درد کمک کننده باشد.
- برخی از تمرینات کششی ساده در خانه می تواند به تقویت عضلات کف پا ، عضلات ساق پا و تاندون آشیل کمک کند.
تغییراتی که می توانید در طی بلند مدت ایجاد کنید :
سعی کنید وزن خود را پایین بیاورید و تناسب اندام خود را حفظ کنید تا پای شما مجبور به تحمل وزن زیادی نباشد
روتین و فعالیت روزانه خود را طوری تنظیم کنید تا بیش از حد سرپا نباشید.
مسائلی که نمی توانید آن ها را تغییر دهید:
با افزایش سن، نیام کف پایی یا فاشیای پلانتار که یک بافت همبند بلند و ضخیم می باشد و درست زیر پوست کف پا ما قرار گرفته، به مرور انعطاف پذیری خود را از دست می دهد و بیشتر در معرض آسیب قرار می گیرد . به این ترتیب احتمال ابتلا به خارپاشنه در افراد با افزایش سن بالا می رود. شما به تدریج بالشتک های چربی طبیعی کف پای خود را از دست می دهید.
در صورتی که پاهای تپل یا گود و قوس دار داشته باشید، احتمال ابتلای شما به این بیماری بالاست.
ورزش هایی در جهت کاهش و درمان خار پاشنه
کشیدن عضلات ساق پا
خار پاشنه به جهت سفت کردن عضلات کف و ساق پا ، موجب درد در این ناحیه می شود. از این رو ورزش هایی برای کشش فاسیای کف و عضلات پشت ساق پا در کاهش درد بسیار کارآمد می باشند. در این ورزش ، فرد می بایست روبروی دیوار قرار گیرد ، دست هایش را روی دیوار گذاشته ، یک پای خود را صاف و پاشنه آن را بر زمین قرار دهد و پای دیگر را خم و کمی جلوتر بگذارد. برای کشیدن عضلات ساق پا و تاندون آشیل ، به آرامی باسن خود را به سوی دیوار هل دهد. این موقعیت را ۱۰ ثانیه حفظ ، سپس رها کند و به تعداد ۲۰ مرتبه آن را انجام دهد تا در ماهیچه ساق پای خود ، کششی شدید احساس کند.
کشیدن فاسیای کف پا
(فاسیای کف پا یک رباط ضخیم و توری شکل است که پاشنه را به جلوی پا متصل می‌کند. این فاسیا به حفظ قوس پا و راه رفتنتان کمک می‌کند.)این یک تمرین کششی نشسته است ، به طوری که پای آسیب دیده روی زانوی پای دیگر قرار گرفته و فرد انگشتان پا را به آرامی به سمت خود می کشد. اگر دستتان به انگشتان پا نمی رسد می توانید از یک شال استفاده نمایید. در این صورت ، فاسیای کف پا ، همچون بافتی طناب مانند در زیر پوست حس می شود. شما می توانید این فعالیت را ۲۰ مرتبه ، در مدت ۱۰ ثانیه حفظ و سپس رها کنید. بهترین زمان انجام این پروسه اول صبح است یعنی پیش از اینکه بایستید و راه بروید.
تزریق کورتیزون
کورتیزون نوعی استروئید و داروی ضد التهاب قدرتمند است که در جهت کاهش درد و التهاب به داخل فاسیای کف پا تزریق می شود. البته باید گفت که این تزریق نباید به صورت مکرر انجام شود و می بایست حتما طبق تجویز متخصص صورت گیرد. تزریق بیش از حد آن نیز در درمان خار پاشنه می تواند موجب کف پای صاف ، درد مزمن و همچنین پارگی فاسیای کف پا شود.
از کجا بفهمیم خار پاشنه داریم؟
آیا زمانی که راه می‌روید احساس می‌کنید در پای شما چاقو وارد میشود؟ آیا در کف پای خود احساس درد و تیزی می‌کنید؟ اگر در پای شما التهاب، جسم سخت و درد وجود دارد، باید به متخصص ارتوپد مراجعه کنید تا برای درمان آن اقدامات لازم انجام شود.
آیا خارپاشنه منجر به تورم پا میشود؟
درد ناشی از خار پاشنه می‌تواند طی مدت کوتاه و به‌صورت خفیف رخ دهد. از دیگر علائم این عارضه می‌توان به تورم، درد خفیف و مداوم در طول روز و همچنین حساسیت در این ناحیه اشاره کرد.این عارضه معمولا بدون هیچ علت مشخصی رخ می‌دهد یا گاهی با بیماری‌های خاصی مانند سندرم رایتر یا فاسیای کف پا مرتبط است.به طور کلی در پاسخ به این سوال باید بگوییم گاهی بیمارانی که دچار خار پاشنه هستند، نه تنها درد احساس می‌کنند، بلکه دچار عوارض دیگری از جمله تورم، قرمزی یا گرمی در ناحیه آسیب‌دیده می‌شوند.
آیا بعد از جراحی امکان خارپاشنه مجدد وجود دارد؟
بله. ممکن است جراحی چندان مؤثر نباشد و خارپاشنه مجدد عود کند. به همین دلیل برای جلوگیری از عود مجدد خارپاشنه، باید پس از جراحی تمام موارد اصلاحی گفته شده برای پیشگیری از ایجاد دوباره آن را در نظر بگیرید.
آیا خار پاشنه به رشد خود ادامه می دهد؟
اگر علت اصلی بوجود آمدن خار پاشنه درمان نشود، ممکن است با ادامه رسوب کلسیم در محل کشش فاشیای کف پا، رشد خار ادامه پیدا کند.
قرص کلسیم و خار پاشنه
به این نکته توجه داشته باشید که مصرف مکمل‌های کلسیم باعث ایجاد خار استخوانی یا هر نوع رسوب کلسیمی در بدن نمی‌شوند. این رسوبات به دلیل پاسخ بدن به التهاباتی است که رخ می‌دهد.