واریس پا و تاثیر جوراب واریس بر درمان واریس

واریس پا مشکلی بسیار شایع در میان بزرگسالان است و طبق آمار، در کشورهای غربی حدود یک سوم افراد به آن دچار میشوند. این بیماری در بسیاری از موارد خطری جدی به دنبال ندارد، اما ابتلا به آن باعث ایجاد نگرانیهایی درباره عوارض احتمالی و یا تاثیر آن بر زیبایی میشود. واریس پا همچنین میتواند باعث ایجاد محدودیتهای حرکتی شود؛ به عنوان مثال سرپا ایستادن را مشکل کند. البته در موارد پیشرفته، این بیماری میتواند منجر به عارضههای جدیتری شود. خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی پزشکی، راهکارهای متنوعی برای پیشگیری و درمان واریس پا گسترش یافته است. علاوه بر درمانهایی مانند اسکلوتراپی، لیزر و جراحی، استفاده از جوراب واریس نیز یکی از روشهای پیشگیری و بهبود علائم واریس است.
در ادامه مقاله به بررسی علائم واریس، انواع آن، روشهای پیشگیری و درمان، و به ویژه اهمیت استفاده از جوراب واریس خواهیم پرداخت.
واریس پا چیست؟
واریس وضعیتی است که در آن رگهای بنفش یا آبیرنگ و پیچ خوردهای در زیر پوست مشاهده میشود. لازم به ذکر است که این عارضه مختص به پاها نیست و میتواند در اندامهای دیگری مانند مری، دستها، صورت و … نیز رخ دهد، اما شایعترین نوع آن در قسمتهایی از پا، مانند مچ پا دیده میشود. توجه داشته باشید که لزوما با دیدن رگها نمیتوان مطمئن بود که فرد مبتلا به واریس است، زیرا در افراد لاغر ممکن است رگهای طبیعی با رگهای واریسی اشتباه گرفته شود. یا بالعکس، ممکن است واریس در اشخاص دارای اضافه وزن وجود داشته باشد، اما دیده نشود. بنابراین تشخیص واریس تنها توسط معاینه پزشکی امکانپذیر است.

انواع واریس پا
به طور کلی انواع واریس پا به سه دسته زیر تقسیم میشود:
واریس تنهای (Trunk Varices)
این نوع واریس در مردان شیوع بیشتری در مقایسه با زنان دارد و در رگهای بزرگ و اصلی پا ظاهر میشود. در این حالت رگها حالت برجستهای دارند و همانطور که در شکل مقابل ملاحظه میکنید، میتوانند اندازهای بلند یا کوتاه داشته باشند.
واریس شبکهای (Reticular Varices)
واریس شبکهای در رگهای کوچک زیر پوست دیده میشود که اغلب آبی رنگ بوده و معمولا برجستگی ندارد. این نوع از واریس در رگهایی با قطر ۱ تا ۳ میلیمتر بروز پیدا میکند و معمولا با خارش همراه است. همانطور که در تصویر رو به رو میبینید، واریس رتیکولار به شکل شبکهای از رگها در زیر پوست دیده میشود.
واریس عنکبوتی یا تلانژکتازی (Telangiectasia or Spider Veins)
واریس عنکبوتی در رگهای بسیار نازک سطحی با قطر کمتر از یک میلیمتر بروز پیدا میکند. این نوع از واریس به رنگهای قرمز، آبی و بنفش به صورت پراکنده در زیر پوست دیده میشود و ظاهری شبیه به تار عنکبوت دارد. البته این رگها چندان مشکلزا نیستند و تنها به علت تاثیرشان بر زیبایی ممکن برای افراد ناخوشایند باشند.

علائم واریس پا
به طور کلی علائم واریس پا شامل موارد زیر است؛ البته لازم به ذکر است که ممکن است همه موارد در یک کیس بیماری به صورت همزمان مشاهده نشود و تشخیص قطعی آن فقط توسط پزشک انجام میشود.
- رگهای برجسته مایل به آبی یا بنفش
- احساس خارش و سوزش در اطراف رگها
- تغییر رنگ پوست در اطراف رگ آسیب دیده
- احساس تورم و درد در پا
- سنگینی پا
- گرفتن عضلات پا در شب
علائم واریس در زنان
در زنان معمولا رگهای واریسی راحتتر مشاهده میشوند. همچنین علائمی مانند احساس سنگینی، تورم، درد، بی قراری در پاها، گرفتگی عضلات و خارش در زنان بیشتر مشاهده میشود و با افزایش سن نیز شدت میگیرند.
علائم واریس در مردان
پیش از این اشاره کردیم که واریس تنهای (Trunk Varices) در مردان بیشتر از زنان دیده میشود و علامت اصلی این نوع از واریس، خارش است.
دلایل ابتلا به واریس
شکل گیری واریس پا معمولا به دلایل زیر اتفاق میافتد:
• افزایش فشار در رگهای عمقی: در رگهای اصلی پا دریچههایی وجود دارند که به بازگشت خون به قلب کمک میکنند. در صورتی که این دریچهها دچار نارسایی شده باشند یا لختههای خون موجب انسداد رگ شود، خون از رگهای عمقی به رگهای سطحی منتقل میشود. از آنجایی که رگهای سطحی گنجایش این حجم از خون را ندارند، گشاد و پیچ خورده میشوند.
• نارسایی دریچهها: در برخی افراد دریچههای وریدی پا دچار نقص مادرزادی است که به درستی کار نمیکند. یا ممکن است به علت حجم زیاد خون در پا، رگ دچار کشسانی شده و به این ترتیب دریچهها کارایی خود را به دلیل گشاد شدن رگ از دست بدهند. مشابه این وضعیت در دوران بارداری و به دلیل تغییرات هورمونی رخ میدهد. در تصویر رو به رو دو رگ طبیعی و رگ دارای نارسایی دریچه را مشاهده میکنید.
• ضعیف بودن دیواره رگها: دیواره رگ دارای خاصیت کشسانی است که برخی افراد به دلایل ژنتیکی دیوارههای ضعیفتری دارند. با افزایش سن نیز دیوارهها ضعیف شده و رگ پیچخورده میشود.

ریسک فاکتورهای ابتلا به واریس
موارد متعددی میتوانند بر ابتلا به واریس تاثیرگذار باشند که در ادامه به هر یک خواهیم پرداخت:
جنسیت
جنسیت عامل مهمی در ابتلا به این بیماری است. در پژوهشی در سال ۱۹۹۲، میزان شیوع واریس در سنین ۳۵ تا ۷۰ سال بررسی شد و مشاهده شد که ۳۱٪ زنان و ۱۷٪ مردان به واریس مبتلا هستند. بنابراین میتوان گفت زنان بیش از مردان در معرض ابتلا به واریس هستند.
ابتلا به واریس در زنان
چرا زنان بیش از مردان به واریس مبتلا میشوند؟ علت این امر را میتوان در دو هورمون استروژن و پروژسترون جستجو کرد که در زمانهایی مانند بارداری افزایش مییابند. این هورمونها میتوانند بر دیواره سیاهرگ تاثیر گذاشته و در جریان خون اختلال ایجاد کنند. هنگامی که خون نتواند به درستی گردش کند، در رگ تجمع یافته و لخته ایجاد میشود. سپس این لختهها میتوانند منجر به واریس در پاها یا اندامهای دیگر شوند. قابل توجه است که حدود ۱۵ الی ۲۰ درصد از زنان در طی دوران بارداری دچار واریس پا میشوند.
ابتلا به واریس در مردان
همانطور که پیشتر گفته شد واریس در مردان شیوع کمتری دارد. اما لازم است بدانید که در صورت ابتلا، مردان دچار نوع جدیتری از این بیماری میشوند. دلیل این امر کاملا مشخص نیست اما میتواند مرتبط با سرپا ایستادن و استعمال سیگار باشد که در مردان بیشتر دیده میشود.
قد و وزن
در طی پژوهشهای متعددی نشان داده شده است که داشتن قد بلند و یا دارا بودن اضافه وزن، هر دو میتوانند ریسک ابتلا به واریس را افزایش دهند. البته باید به این نکته اشاره کرد که تاثیر این عوامل در مردان بیش از زنان است.
شغل
در مشاغلی که افراد در آن عموما ساعتهای طولانی سرپا هستند و فعالیت فیزیکی زیادی را انجام میدهند؛ ریسک ابتلا به واریس بیشتر است. از سوی دیگر نداشتن هیچ فعالیت بدنی نیز میتواند احتمال ابتلا به واریس را، خصوصا در مردان، افزایش دهد.
رژیم غذایی، مصرف الکل و سیگار کشیدن
رژیم غذایی عاری از فیبر میتواند شانس ابتلا به واریس را افزایش دهد. همچنین استعمال دخانیات نیز میتواند احتمال ابتلا به این بیماری را به خصوص در مردان افزایش دهد.
ژنتیک
ژنتیک و داشتن سابقه خانوادگی در بسیاری از بیماریها نقش غیرقابل انکاری دارد و واریس هم از این قاعده مستثنی نیست. ژن مرتبط به واریس بر روی کروموزوم ۱۶ شناسایی شده است و نکته قابل توجه این است که شانس به ارث رسیدن واریس از پدر، بیشتر از مادر است. در صورتی که هر دو والد مبتلا به واریس باشند، فرزندان نیز به احتمال ۹۰ درصد دچار این بیماری خواهند شد.
با توجه به پژوهشهای متعدد، موارد زیر نیز احتمال ابتلا به واریس را افزایش میدهند:
• عفونت دهان و دندان، زیرا میکروبهای موجود در دهان میتوانند در دریچههای موجود در رگها تکثیر شده و عملکرد آنها را مختل کنند.
• لخته شدن خون که میتواند منجر به واریس شود. البته برعکس این مورد هم امکان پذیر است؛ یعنی احتمال ایجاد لخته خون در رگهای واریسی نیز وجود دارد.
بین داشتن واریس و احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی، میتواند ارتباطی مستقیم وجود داشته باشد.
واریس پا چه عوارضی دارد؟
واریس پا در بسیاری از موارد که بیماری در سطح اولیه است، مشکل خاصی را برای بیمار ایجاد نمیکند. اما در موارد پیشرفته میتواند منجر به عارضههای جدیتری مانند زخم، خونریزی، التهاب و تغییر رنگ پوست شود. عوارض حادتر آن شامل موارد زیر است:
- نارسایی مزمن وریدی (CVI): وضعیتی که در آن توانایی رگ برای بازگرداندن خون به قلب تحت تاثیر قرار میگیرد.
- ترومبوفیلیت سطحی: لختههای خون در رگ واریسی تشکیل میشوند.
- ترومبوز ورید عمقی (DVT): لختههای خون در رگهای عمقی شکل میگیرند.
- آمبولی ریه: در صورتی که لخته خون تشکیل شده باشد، امکان دارد وارد ریه شود که وضعیتی خطرناک است.
راهکارهای پیشگیری از واریس
چنانچه در خویشاوندان خود موارد زیادی از ابتلا به واریس را مشاهده میکنید و یا به خاطر ماهیت شغل خود، ساعتهای طولانی سرپا هستید، رعایت موارد زیر میتواند کمک کننده باشد:
- وضعیت بدن خود را به صورت مرتب از ایستاده و نشسته تغییر دهید.
- هنگام استراحت پاهای خود را بالا بگیرید.
- داشتن وزن مناسب و طبیعی از شانس ابتلا به واریس میکاهد.
- به صورت روزانه و منظم فعالیت ورزشی داشته باشید.
- چنانچه مدت طولانی سرپا هستید، از جوراب واریس استفاده کنید.
- از لباسهای بسیار تنگ که ایجاد فشار میکنند، خودداری نمایید.
- به مدت طولانی از کفشهای پاشنه بلند و غیر استاندارد استفاده نکنید.
- سیگار نکشید؛ زیرا مصرف سیگار میتواند بر جریان خون نرمال تاثیر منفی بگذارد.
- از مصرف زیاد نمک در رژیم غذایی خود بپرهیزید.
علاوه بر موارد یاد شده، توجه داشته باشید که استفاده از قرصهای هورمونی حاوی استروژن و پروژسترون در دراز مدت میتواند احتمال ابتلا به واریس را افزایش دهد.
روشهای تشخیص واریس
پزشکان از روشهای زیر برای تشخیص واریس استفاده میکنند و بسته به وضعیت بیمار، ممکن است به صورت ترکیبی از چند مورد زیر استفاده شود:
- معاینه فیزیکی: معمولا ارزیابی میزان تورم رگها و تغییر رنگ آنها در حالت ایستاده بررسی میشود.
- سونوگرافی داپلر (Doppler Ultrasound): در این روش از امواج صوتی برای بررسی وضعیت جریان خون در رگها استفاده میشود که روشی بدون درد است.
- پلیتیسموگرافی وریدی (Venous Plethysmography): در پلیتیسموگرافی با قراردادن سنسورهایی روی پا، تغییرات حجم خون مورد بررسی قرار میگیرد. به این ترتیب کارایی دریچههای وریدی در این روش مشخص میشود.
- ونوسکوپی (Venoscopy): از این روش برای بررسی وضعیت رگهای عمقی استفاده میشود. ونوسکوپی عبارت است از فرستادن دوربینی کوچک به داخل رگهای اصلی تا بتوان به صورت مستقیم وضعیت آن را مشاهده کرد. لازم به ذکر است که برای انجام این کار، بیهوشی یا بیحسی انجام میگیرد.
- ام آر ونوگرافی (MR Venography): روشی دقیق که با استفاده از آهنربای قوی و امواج رادیویی، وضعیت رگها را مشخص میکند. پیش از شروع تصویربرداری، مادهای به درون رگ تزریق میشود که وضوح تصویر را بالاتر میبرد.
- سی تی ونوگرافی (CT Venography): سی تی ون روشی است که جریان خون با استفاده از اشعه X مورد بررسی قرار میگیرد. مانند ام آر ون در این روش نیز مادهای برای بالابردن کنتراست عکسها به درون رگ تزریق میشود.
انواع درمانهای واریس
جوراب واریس
جورابهای واریس طوری طراحی شدهاند که با اعمال فشار بر پا، به گردش خون بهتر کمک کنند. هنگام سرپا ایستادن، جاذبه میتواند حجم زیادی از خون را در پایین تنه نگه دارد و جوراب واریس با اعمال فشاری مناسب، میتواند از جمع شدن خون در پا جلوگیری کند. همچنین استفاده از این جورابها میتواند در بهبود بیماری نارسایی وریدی (CVI) که پیشتر به آن پرداختیم، موثر باشد. البته توجه داشته باشید که در مراحل پیشرفته، جوراب به تنهایی نمیتواند خاصیت درمانی داشته باشد و در این موارد از سایر روشها استفاده میشود. اگر این جوراب های واریس از مواد اولیه با کیفیت بالا تولید نشده باشند، خیلی زود کیفیت خود را از دست داده و تاثیرگذاری لازم را نخواهند داشت. جوراب های واریس پرنیان مدیکال از بهترین تولیدکنندگان با استاندارد های جهانی تامین میشوند و دارای انواع سایز ها هستند.
-
جوراب واریس فارمد کلاس دو مدل زیر زانو قد نرمالریال14.990.000
-
جوراب واریس فارمد کلاس دو مدل زیر زانو قد شورتریال14.990.000–ریال16.490.000
-
جوراب واریس فارمد کلاس دو مدل بالای زانو قد نرمالریال23.990.000
-
جوراب واریس فارمد کلاس دو مدل بالای زانو قد شورتریال23.990.000
اسکلوتراپی
در این روش درمانی که برای واریس عنکبوتی و شبکهای استفاده میشود، ماده اسکلروز کننده به رگهای واریسی تزریق میشود. این ماده بر دیواره رگ اثر گذاشته و آن را از بین میبرد. این روش بسیار متداول است و بین ۵۰ الی ۷۰ درصد برای از بین بردن واریس موثر است. از عوارض جانبی آن میتوان به زخم، پوسته پوسته شدن، آلرژی، تورم و درد اشاره کرد. در موارد نادر نیز ممکن است منجر به شوک آنافیلاکسی و یا اختلالات بینایی شود.
لیزر
این روش غیرتهاجمی است و برای افرادی مناسب است که به مواد استفاده شده در روش اسکلوتراپی آلرژی دارند و یا میخواهند رگهای واریسی اندامی مانند صورت را درمان کنند. لازم به ذکر است که لیزر انواع مختلفی دارد و هر کدام کاربردها، مزایا و معایب مربوط به خود را دارند؛ مانند لیزر آرگون، لیرزر رنگی پالسی، لیزر دایود پالسی و …. این روش نیز میتواند دارای عوارضی مانند پوسته پوسته شدن، تورم و یا تاول باشد.
جراحی
در روشی به نام میکروفلبکتومی (Microphlebectomy)، برشهای دقیقی به اندازه ۱ الی ۳ میلیمتر در پوست ایجاد میشود و وریدها به این طریق خارج میشوند. در این روش عوارضی مانند تغییر رنگ پوست و یا ایجاد اسکار کمتر ایجاد میشود.
استفاده از جوراب واریس و فواید آن
از آنجایی که کاهش اِدِم و تورم پاهای دارای واریس میتواند باعث تسکین علائم شود، اهمیت استفاده از جوراب واریس مشخص میشود. جوراب واریس به خصوص برای افرادی که در طولانی مدت سرپا هستند مفید است، زیرا از تجمع خون در پا جلوگیری میکند. استفاده از این جورابها هم میتواند باعث بهبود رگهای واریس قدیمی شود، و هم از به وجود آمدن وریدهای جدید جلوگیری کند. به صورت کلی استفاده از جوراب واریس فواید زیر را به دنبال خواهد داشت:
• بهبود جریان خون
• کاهش ورم پا
• کاهش احتمال لخته شدن خون
• پیشگیری از ایجاد واریسهای عنکبوتی
جوراب واریس برای چه افرادی توصیه نمیشود؟
کسانی که بیماریهای قلبی و یا سابقه سکته قلبی دارند، حتما میبایست به منظور استفاده از جوراب واریس با پزشک مشورت کنند. علت این امر این است که این جورابها از حجم خون موجود در پاها میکاهد و خون بیشتری وارد قلب میشود؛ به همین دلیل ممکن است برای این دسته از افراد مشکلزا باشد.
راهنمای انتخاب جوراب واریس مناسب
انواع مختلفی از جوراب واریس تولید شده است که بسته به شدت بیماری و مناطق تحت تاثیر تهیه میشوند. توصیه میشود برای انتخاب جوراب واریس مناسب خود، با پزشک مشورت نمایید.
انتخاب بر اساس میزان فشار
جوراب واریس در اندازههای متفاوتی ساخته میشود و همچنین فشار متفاوتی را بر پا اعمال میکنند. این جورابها بر اساس فشار وارده به چهار دسته تقسیم میشوند:
- فشار کم: فشار این دسته از جورابها کمتر از ۲۰ میلیمتر جیوه است.
- فشار متوسط: جورابهایی با فشار بین ۲۰ الی ۳۰ میلیمتر جیوه هستند و برای کاهش درد افرادی کاربرد دارند که دچار رگهای واریسی یا ترومبوز سیاهرگی یا DVT (ایجاد لخته) شدهاند.
- فشار زیاد: منظور فشاری بین ۳۰ تا ۴۰ میلیمتر جیوه است و مناسب افرادی است که تورم یا درد شدیدی را تجربه میکنند.
- فشار محکم (Firm compression): این جورابها فشاری بین ۴۰ تا ۵۰ میلیمتر جیوه فراهم میکنند و برای افرادی با سابقه مشکلات شدید لخته شدن خون به کار میرود.
انتخاب بر اساس اندازه
علاوه بر اینکه جوراب واریس در فشارهای متفاوتی عرضه میشود، در اندازههای طولی گوناکونی نیز تولید میشود:
- جوراب کف دار تا زیر زانو AD
- جوراب کف دار تا بالای زانو AF
- جوراب کف دار تا بالای ران AG
- جوراب بدون کف تا زیر زانو BD
- جوراب بدون کف تا بالای زانو BF
- جوراب بدون کف تا بالای ران BG
پر استفادهترین جوراب واریس، جورابهای تا زیر زانو هستند. همچنین توجه داشته باشید برای تهیه جوراب با اندازه مناسب، باید دور ساق، دور ران، طول ساق و… اندازه گیری شود.
نحوه پوشیدن جوراب واریس
در افراد مسن و یا افرادی که پاهایشان ورم دارد، پوشیدن جوراب واریس میتواند به یک چالش تبدیل شود. از این رو رعایت نکات زیر در هنگام پوشیدن جوراب واریس، میتواند بسیار کمک کننده باشد.
1. در حالت نشسته یا درازکشیده اقدام به پوشیدن جورابها نمایید. در این حالت تسلط و دسترسی به پا راحتتر است و فشاری به رگهای واریسی وارد نمیشود.
2. برای پوشیدن آسانتر، جوراب را پشت و رو کرده و تا پاشنه جوراب آن را جمع کنید و سپس اقدام به پوشیدن نمایید.
3. اگر رسیدن به پاهای خود برایتان مشکل است؛ از کسی کمک بگیرید.
4. پس از پوشیدن آن، چین و چروکها را صاف کرده و بررسی کنید که فشار وارده خیلی کم یا خیلی زیاد نباشد.
همچنین برای پوشیدن راحتتر جوراب، میتوانید در ابتدا از پودر بچه استفاده نمایید.
نکات استفاده از جوراب واریس
برای استفاده از این جورابها موارد زیر را در نظر داشته باشید:
• هنگام استفاده پاها باید خشک و تمیز باشند؛ همچنین خود جوراب نیز باید به صورت منظم و روزانه شسته شود. عدم رعایت بهداشت میتواند منجر به خارش و یا رشد باکتریها و قارچها شود.
• پیش از استفاده از جوراب، از روغن بدن یا لوسیون روی پا استفاده نشود.
• در رابطه با زمان استفاده از جورابها، معمولا توصیه میشود صبح پس از بیدار شدن پوشیده شود و هنگام خواب نیز درآورده شود تا پاها استراحت کنند.
• چنانچه در طول استفاده احساس درد و ناراحتی زیادی دارید و یا انگشتان پا کبود میشوند، احتمالا جوراب برای پای شما تنگ است و باید استفاده از آن را متوقف کنید.
• به منظور افزایش طول عمر جوراب واریس، بهتر است به جای ماشین لباسشویی با دست شسته شود. همچنین بهتر است از شویندهای ملایم به همراه آب سرد استفاده شود؛ عدم استفاده از خشککن نیز میتواند از آسیب به بافت آن جلوگیری کند.
• عمر مفید یک جفت جوراب واریس که هر روز شسته شده باشد، ۶ ماه است و بعد از این زمان کارایی خود را از دست میدهد.
• با توجه به این که جوراب باید هر روز شسته شود، بهتر است در صورت امکان بیش از یک جفت تهیه شود تا همیشه یک جفت جوراب خشک و تمیز را آماده داشته باشید.
• اگر استفاده از جوراب باعث خشکی پوست شده است، شبها پس از درآوردن آن از مرطوب کننده استفاده نمایید.
سوالات متداول واریس پا
چه مواردی ریسک ابتلا به واریس را افزایش میدهد؟
مواردی مانند جنسیت، قد و وزن، داشتن سابقه خانوادگی، مصرف دخانیات و مشاغلی که افراد در آن مدت زیادی سرپا هستند، احتمال ابتلا به واریس را افزایش میدهد.
آیا داشتن واریس پا خطرناک است؟
در مواردی که بیماری در مراحل اولیه است خطر چندانی وجود ندارد. اما در صورت پیشرفت آن، میتواند ریسک ابتلا به عارضههای جدیتری مانند نارسایی مزمن وریدی (CVI)، ترومبوز ورید عمقی (DVT) و … را افزایش دهد که در متن مقاله به صورت کامل توضیح دادهایم.
آیا جوراب واریس، بیماری واریس را درمان میکند؟
جوراب واریس میتواند در پیشگیری و بهبود علائم واریس بسیار کمککننده باشد اما در موارد پیشرفته بیماری معمولا به صلاحدید پزشک از درمانهای دیگری مانند جراحی، اسکلوتراپی و… استفاده میشود.
چگونه جوراب واریس مناسب خود را تهیه کنم؟
به منظور انتخاب جوراب واریس مناسب خود، باید مواردی مانند اندازه جوراب و میزان فشار وارده را مدنظر داشته باشید که در متن مقاله توضیح داده شده است.
در چه زمانهایی از جوراب واریس استفاده کنیم؟
معمولا توصیه میشود صبحها به محض بیدار شدن جوراب پوشیده شود و همچنین شب هنگام خواب درآورده شود. البته ممکن است دستور پزشک با توجه به شرایط بیمار متفاوت باشد.